ÇEK İPTAL DAVALARI VE KARŞILIKSIZ ÇEK SUÇU

ÇEK NEDİR? 

Çek; hamiline ihtiva ettiği bedeli, muhataptan tahsil etme yetkisi veren bir ödeme aracıdır.Burada hamil çeki lehtardan devralan kişi;muhatap banka,lehtar ise ;lehine çek düzenlenen kişidir.Çek emre yazılı bir kıymetli evrak olup; Türk Ticaret Kanunundaki zorunlu unsurları taşıması gerekir. 

ZORUNLU UNSURLARI NELERDİR? 

Türk Ticaret Kanunu 780 . maddeye göre çekin taşıması gereken zorunlu unsurlar şunlardır: 

a) Senet metninde “çek” kelimesini ve eğer senet Türkçe’den başka bir dille yazılmış ise o dilde “çek” karşılığı olarak kullanılan kelimeyi, 

b) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havaleyi, 

c) Ödeyecek kişinin, “muhatabın” ticaret unvanını, 

d) Ödeme yerini, 

e) Düzenlenme tarihini ve yerini, 

f) Düzenleyenin imzasını, 

g) Banka tarafından verilen seri numarasını, 

h) Karekodu 

Yani çekte yukarıda belirtilen unsurlardan biri eksik ise o çek artık geçerli değildir. 

ÇEK İPTAL VE İSTİRDAT DAVASI 

Bir kişide bulunan çek kaybedilebilir,çalınabilir veya zarar görüp,yok olabilir.Çek kıymetli bir evrak olduğundan bu durumlarda; çek iptali davası açmak gerekecektir.Bu davayı açacak olan kişi;hamil veya aval verendir.Bunlar dışındaki çekin muhatabı çek iptal davasını açamaz.Bu davada yetkili ve görevli mahkeme hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesidir.Eğer ki hamilin yerleşim yerinde asliye ticaret mahkemesi yoksa; asliye hukuk mahkemesi asliye ticaret mahkemesi sıfatıyla bu davaya bakacaktır.Bu davada mahkeme çeki ele geçireni belli bir süre içerisinde çeki mahkemeye getirmesi için ilan yoluyla davet eder.Bu ilanda verilecek süre en az üç aydır.Bu ilan ticaret sicil gazetesinde yayınlanır.Eğer bu sürede çek ortaya çıkar ise; dava artık istirdat davasına dönüşecektir.İlanda verilen sürede çek mahkemeye teslim edilmezse artık mahkeme talep gereğince çekin iptaline karar verecektir.Hamil, ayrıca mahkemeye başvurarak çekin ödenmesinin yasaklanmasını talep edebilir.Buna ödemeden men yasağı denir.Ancak burada hamilin çek bedelinin yüzde 15’i oranında mahkemeye teminat yatırması gerekecektir. 

KARŞILIKSIZ ÇEK SUÇU SUÇU 

Karşılıksız çek: hamil tarafından kanuni ibraz süresi içerisinde (düzenlendiği yerde ödenecekse 10 gün;başka yerde ödenecekse 30 gün) muhataba ibraz edildiğinde çekin karşılığının ilgili banka (muhatap) hesabında tam olarak bulunmamasıdır. 

Bu durumda kişi bu durumu öğrendiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde icra mahkemesine şikayet yoluna başvurabilir.Bu 3 aylık süre hak düşürücü süre olup çekin karşılığının olmadığının öğrenildiği tarihten itibaren başlar ve ; her halükarda çekin bankaya ibraz edildiği tarihten itibaren 1 yıl geçmekle düşer.(icra iflas kanunu 347) 

Çek kanunu madde 5/1 ‘ e göre; bu suçu işleyen kişi ;hamilin şikayeti üzerine bin beş yüz güne adli para cezası ile cezalandırılır.Ayrıca icra mahkemesi karşılıksız çek düzenleyen kişi hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verebilir veya böyle bir yasak varsa bu yasağın devamına karar verebilecektir.