İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI

İŞ KAZALARI 

İş kazası ;işçinin çalışırken mesai saatleri içinde yaptığı iş sırasında uğradığı, onun sakatlanmasına , yaralanmasına hatta ölümüne sebep sebep olan kazalardır 

Tanımı bu olmakla birlikte 5510 sayılı SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU 13.maddesinde ayrıntılı bir şekilde tanımlanmış ve hususları belirtilmiştir.buna göre iş kazası; 

a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, 

b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, 

c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, 

d) emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, 

e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, 

meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.

İşçinin ölümü durumunda yakınları destekten yoksun kalma tazminatı açabilirler.Burada ölen işçinin yakınlarının bu davayı açabilmesi için işçinin hayatta iken bu kişilere ekonomik anlamda destek olma şartı aranacaktır.Ayrıca cenaze ve defin masraflarını talep edebilirler.İşçinin bedensel zarara uğraması durumunda ise;tedavi ve hastane masrafları , tedavi süresince oluşan maddi kayıp (menfi zarar) , bu yaralanmanın oluşturduğu işgücü kaybı nedeniyle ileride oluşacak kayıplar (müspet zarar) talep edebilirler.İşçinin tedavi olduğu süreçte hastanede yatması vb. sebeplerle çalışmadığı sürede oluşan maddi kaybı menfi zarar iken; işçinin kalıcı olarak sakatlanması durumunda gelecekte çalışamaması sebebiyle uğradığı zarar ise müspet zarardır yani ileride olması beklenen zarardır.İşçiler yaralanma sonucu işgücü kaybına uğrayacaklardır ve kayıp oranında tazminat alacaklardır.İşçi uğradığı kaza nedeniyle geçici olarak çalışamayacak, ancak bir süre sonra eski haline dönecekse kendisine çalışamadığı süre ve ortaya çıkan zararla orantılı bir şekilde tazminat ödenir ki bu tazminata geçici iş göremezlik tazminatı denir.Ancak işçi iş kazası sonucunda tedavi ile iyileşemeyecek veya zaman içerisinde eski haline dönemeyecek durumda ise artık kendisine daha fazla tazminat ödenmesi gerekecektir ki buna da kalıcı iş göremezlik tazminatı denir.Burada işçinin uğradığı zarar tazminatı önemli ölçüde etkileyecektir.Örneğin; İşçinin kaza sonucunda bir parmağının kopması durumunda artık işçiye kalıcı işgöremezlik tazminatı verilmelidir.Kalıcı iş göremezlik tazminatı için sakatlık oranının yüzde 10 un üzerinde olması gerekecektir.Burada bu oranı Sosyal güvenlik kurumu tespit edecektir ve ayrıca bu işçiye SGK tarafından kalıcı işgöremezlik aylığı bağlanacaktır.Ancak işçi tazminat talebini olayda kusuru bulunan işverene veya kuruma yöneltecektir.Ayrıca ölen işçinin yakınları veya yaralanan işçinin iş kazası geçirdiğinde psikolojik olarak çöküntüye uğrayacağı açıktır ve bu zararına karşılık olarak ta manevi zarar talep edebilecektir. Bu davalarda görevli mahkemeler iş mahkemeleri olup ; zamanaşımı süresi ise zararın öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl ve halde on yıl olacaktır.İş kazasında tazminatı da belirleyen en nemli faktör; işverenin bu kazada kusurlu olmasıdır.Yani işveren bu kazada gerekli önlemleri almamış,gerekli dikkati göstermemiş,iş güvenliğine aykırı hareket etmiş olmalıdır. 

MESLEK HASTALIĞI 

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; 

a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi, 

b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, 

sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur. 

Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise, sigortalının bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır. Bu durumdaki kişiler, gerekli belgelerle Kuruma müracaat edebilirler. Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuvar bulgularıyla belirlendiği ve meslek hastalığına yol açan etkenin işyerindeki inceleme sonunda tespit edildiği hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir. 

Bu kanun maddesinden de açıkça görüleceği üzere; işçinin yaptığı iş nedeniyle bu hastalığın ortaya çıkmış olması gerekmektedir ve işçi bu işyerinde hastalığın oluşmasına sebebiyet verecek bir sürede çalışmış olmalıdır.Sosyal sigorta sağlık işlemleri tüzüğünün 5. Maddesinde meslek hastalıkları sayılmıştır.Bunlar: 

I – Baş arızaları (kafa kemikleri, nöroloji, nöröşirürji, psikiatri arıza ve hastalıkları) 

II – Göz arızaları 

III – Kulak arızaları 

IV – Yüz arızaları 

V – Boyun arızaları 

VI – Göğüs hastalıkları 

VII – Omuz ve kol arızaları 

VIII – El bileği ve el arızaları 

IX – El parmakları arızaları 

X – Omurga arızaları 

XI – Karın hastalık ve arızaları, 

XII – Pelvis ve alt ekstremite arızaları 

XIII – Endokrin, metabolizma, kollagen doku, periferik damar hastalıkları, hematolojik ve romotoid hastalıklar 

XIV – Deri arızaları ve yanıklardır. 

Örneğin;hastanede çalışan bir hemşirenin iğne batması sonucu hepatit B hastalığı kapması. 

Bir hastalığın meslek hastalığı olup olmadığını SGK sağlık kurulu tespit edecektir ve burada şahsın işgücü kaybı belirleyecektir.Bu değerlendirme yapılıp işçiye SGK tarafından kalıcı işgöremezlik ödeneği bağlanacaktır.Eğer SGK hastalığı meslek hastalığı olarak nitelendirmezse buna karşıda iş mahkemesinde dava yoluna gidilebilir. 

Burada dava zamanaşımı süresi BK genel hükümlere göre hastalığın öğrenildiği tarihten itibaren 10 yıldır.Tıpkı iş kazasında olduğu gibi meslek hastalığında da aynı şekilde maddi ve manevi tazminatlar talep edilebilecektir.Buna göre; meslek hastalığına yakalanan işçinin yakınlara işverene karşı destekten yoksun kalma tazminatı,cenaze ve defin masraflarını,ölüme kadar olan süreçteki hastane masraflarını talep etmekle birlikte ayrıca gördükleri psikolojik zarara istinaden manevi tazminat taleplerinde de bulunabilirler.Aynı şekilde işçinin ölmemsi ama meslek hastalığına yakalanması durumunda hastalığa yakalana işçi işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilecektir.Burada önemli olan; işverenin meslek hastalığında kusurunun bulunmasıdır ve işveren bu kusuru ile sorumludur.Burada işveren iş güvenliği ve sağlığı açısından üzerine düşen yükümlülükleri ihlal etmiş ve hastalık bu sebeple ortaya çıkmış olmalıdır.