KAMUNUN GÜVENİRLİĞİNE KARŞI SUÇLAR

ZİMMET 

Zimmet; kelime anlamı olarak üstünde olan şey demektir.Bazı kamu görevlilerine görevi gereği parayla işlem yapabilme yetkisi verilmiştir.İşte bu kişiler bu yetkiyi kötüye kullanarak kendilerine görevi gereği teslim edilen malı (çoğunlukla bu mal paradır) kendilerinin yada üçüncü kişilerin yararına olarak kullanmasına,kendi namına işletmesine veya hukuka aykırı şekilde el koymasına zimmet denir.Kanuna göre; Görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.TCK 247/1 Bankacılık kanununda düzenlenen zimmet daha farklıdır.TCK 247 bahsi geçen zimmet suçunu sadece kamu görevlileri (devlet memurları,devlet adına çalışan personel) işleyebilir.Ceza makası geniş tutulmuştur.Burada somut olayın oluş biçimine,zimmete geçirilen para miktarına,zincirleme suç hükümlerine,failin kastının yoğunluğuna göre hakim failin alacağı cezayı takdir edecektir. 

Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.Fail suçu gizlemek için çeşitli hileli yollara başvurmuş veya başka müstakil bir suç işlemiş olabilir.Örneğin;mahkeme veznelerindeki parayı zimmetine geçiren memur bunun için sahte reddiyat makbuzu düzenlemiş olabilir.Bu durumda cezası verilecek temel cezaya göre yarı oranında artırılacaktır. 

Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.Buna kullanma zilyetliği de denir.Örneğin; kişi mahkeme veznesinden çektiği parayı bir ihtiyacı için kullanmış sonra bu parayı aynen iade etmiş olabilir.Bu durumda mahkeme yarı oranına kadar cezayı indirebilecektir. 

Etkin pişmanlık; failin işlediği suçtan dolayı pişman olması ve suçun sonucunu engellemesidir. Zimmet suçunda etkin pişmanlık TCK 248 de düzenlenmiştir.Buna göre;soruşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi indirilir. 

Kovuşturma başlamadan önce, gönüllü olarak, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilir. Etkin pişmanlığın hükümden önce gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte biri indirilir. 

Yani zimmet suçunda yargılamanın ne kadar erken aşamasında zimmete geçirilen mal iade edilirse; failin cezası o oranda daha çok indirilecektir.Bu açıdan failin bir an evvel zimmetine geçirdiği parayı kuruma iade etmesi yararına olacaktır. 

Zimmet suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilir.Örneğin; failin mahkeme veznesinden yüz TL’ yi zimmetine geçirmesi durumu.Burada malın değerinden kasıt malın ekonomik değeridir. 

İRTİKAP 

Kelime anlamı olarak yiyicilik demektir. Görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi icbar eden kamu görevlisi bu suçun failidir.İrtikap iki şekilde gerçekleştirilebilir. 

Zorlama suretiyle irtikap:Kamu görevlisinin haksız tutum ve davranışları karşısında, kişinin haklı bir işinin gereği gibi, hiç veya en azından vaktinde görülmeyeceği endişesiyle, kendisini mecbur hissederek, kamu görevlisine veya yönlendireceği kişiye menfaat temin etmiş olması halinde, icbarın varlığı kabul edilir.Cezası beş yıldan on yıla kadar hapistir.Kanunda bahsedilen icbar kelime anlamı olarak zorlama , mecbur bırakma demektir.Örneğin; hacze çıkacak olan icra memurunun kendisine yemek ısmarlanması aksi halde hacze çıkmayacağını söylemesi durumunda alacaklının yemek ısmarlaması zorunda kalması.Aynı şekilde tapu müdürlüğünde görev yapan memurun tapu devri yapmak için belli bir miktar para istemesi bu paranın verilmemesi durumunda işlemi yapmayacağını söylemesi üzerine tapu memuruna bu paranın ödenmesi. 

İkna suretiyle irtikap:Görevinin sağladığı güveni kötüye kullanmak suretiyle gerçekleştirdiği hileli davranışlarla, kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi ikna eden kamu görevlisi, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.Bu durumda kişinin hatasından yararlanarak işlenmiş olması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. 

İrtikap edilen menfaatin değeri ve mağdurun ekonomik durumu göz önünde bulundurularak verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.Kanun indirilebilir ifadesini kullanmaktadır yani hakim takdir ederek herhangi bir indirimde yapmayabilir. 

RÜŞVET 

Kelime anlamı olarak yaptırılmak istenilen bir işe yasadışı kolaylık sağlaması için ilgili görevliye ya da görevlilere el altından verilen para, mal vb demektir.Rüşvet suçunda iki farklı fail vardır.Bunlar rüşvet alan ve rüşvet verendir.Her ikisi birlikte rüşvet suçunu işlemektedir.Rüşvet alan kadar rüşvet veren de suçludur ve aynı rüşvet alan kamu görevlisi gibi cezalandırılır. 

Kamu idaresinin işleyişine ve kamu idaresine duyulan güveni zedeleyen bir davranış olan rüşvet TCK 252-254 arasında düzenlenmiştir.Buna göre; 

Rüşvet verenin cezai sorumluluğu:Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, bir kamu görevlisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kişi, dört yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 

Rüşvet alan kamu görevlisinin cezai sorumluluğu:Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, kendisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kamu görevlisi de rüşvet suçunun failidir. 

Rüşvet konusunda anlaşmaya varılması halinde, suç tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur.Rüşvet alan ile rüşvet veren arasındaki bu anlaşma bir nevi rüşvet anlaşmasıdır.Çünkü iki tarafından beyanları ve çıkarları ortak noktada buluşmaktadır. 

Kamu görevlisinin rüşvet talebinde bulunması ve fakat bunun kişi tarafından kabul edilmemesi ya da kişinin kamu görevlisine menfaat temini konusunda teklif veya vaatte bulunması ve fakat bunun kamu görevlisi tarafından kabul edilmemesi hâllerinde fail hakkında verilecek ceza yarı oranında indirilir.Burada rüşvet anlaşması tamamlanmamış bir taraf rüşveti kabul etmemiştir.Bu durumda rüşvet suçuna iştirak eden tarafa verilecek ceza yarısına kadar indirilir.Bunun sebebi rüşvet suçunun gerçekleşmemiş olmasıdır. 

Rüşvete aracılık edenin sorumluluğu:Rüşvet teklif veya talebinin karşı tarafa iletilmesi, rüşvet anlaşmasının sağlanması veya rüşvetin temini hususlarında aracılık eden kişi, kamu görevlisi sıfatını taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın, müşterek fail olarak cezalandırılır. 

Menfaat temin eden üçüncü kişinin sorumluluğu:Rüşvet ilişkisinde dolaylı olarak kendisine menfaat sağlanan üçüncü kişi veya tüzel kişinin menfaati kabul eden yetkilisi, kamu görevlisi sıfatını taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın, müşterek fail olarak cezalandırılır. 

Rüşvet alan veya talebinde bulunan ya da bu konuda anlaşmaya varan kişinin; yargı görevi yapan, hakem, bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması halinde, verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.Burada artırım yapılmasının sebebi bu kişilerin adalet dağıtmada doğrudan veya dolaylı olarak görevli olmalarıdır.Bu kişilerin rüşvet alması sonucu sadece kamu idaresinin güvenilirliği değil; adalete güvende zedelenecektir.Örneğin; bir hakim sanık hakkında beraat kararı vermesi için sanıktan rüşvet alırsa; insanların adalet sistemine de güveni zedelenecektir.Aynı şekilde bir bilirkişiye kendi lehine rapor yazması için rüşvet veren davacı;bilirkişinin rüşveti kabul etmesi ile artık hakkı olmayan bir şeyi elde etmiş olacaktır.Bir notere rüşvet verip aslında düzenlememesi gereken bir belgeyi düzenleten kişide hukuk aleminde haksız bir kazanç elde edecektir.Rüşvet takibi şikayete bağlı bir suç değildir,resen soruşturulur.Aslında rüşvet gizli bir sözleşmedir bu açıdan da ispatı oldukça zordur.Çünkü genelde rüşvet iki kişi arasında olduğu için suçu bilen ve şikayeti yapacak olan aslında rüşvet veren veya rüşvet alandır.Ancak bunu yetkili makamlara bildirmesi durumunda kendiside ceza alacağı için bu suçlarda tarafların şikayette bulunması pek olağan değildir.Bu açıdan ispatı diğer suçlara nazaran daha zordur. 

ETKİN PİŞMANLIK 

Etkin pişmanlık yani faal nedamet; failin işlediği suçtan pişman olarak suçun sonuçlarını engellemesidir.Bu durumda faile ceza verilmekten vazgeçilebileceği gibi cezasından indirimde yapılabilir. 

Rüşvet alan kişinin, durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce, rüşvet konusu şeyi soruşturmaya yetkili makamlara aynen teslim etmesi halinde, hakkında rüşvet suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. Rüşvet alma konusunda başkasıyla anlaşan kamu görevlisinin durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce durumu yetkili makamlara haber vermesi halinde de hakkında bu suçtan dolayı cezaya hükmolunmaz. 

Rüşvet veren veya bu konuda kamu görevlisiyle anlaşmaya varan kişinin, durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce, pişmanlık duyarak durumdan yetkili makamları haberdar etmesi halinde, hakkında rüşvet suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. 

Rüşvet suçuna iştirak eden diğer kişilerin, durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce, pişmanlık duyarak durumdan yetkili makamları haberdar etmesi halinde, hakkında bu suçtan dolayı cezaya hükmolunmaz. 

GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA 

Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Örneğin; avukatın duruşmalara girmemesi bir görevi kötüye kullanma suçudur. 

GÖREVİ İHMAL 

Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.Örneğim; mahkeme kalem memurunun dilekçeyi işleme makul sürede koymaması.